Najznakomitszą postacią w dziejach Cieszkowa jest bez wątpienia Katarzyna Ludwika z Sapiehów, Łowczyni Wielkiego Księstwa Litewskiego, włascicielka Rawicza, Koźmina, Radlina i dóbr cieszkowskich. Pochodziła ze znakomitego rodu, jej ojciec, Jan Kazimierz Sapieha (chrześniak króla Jana III Sobieskiego) był starosta generalnym Wielkopolski. Matka to Ludwika z Opalińskich.
 
Księżna przyszła na świat 14 stycznia 1715 roku na zamku w Koźminie. Temperament i „płochość w miłostkach” odziedziczyła ponoć po ojcu, co w późniejszym czasie zaważyło na jej życiu osobistym i dziejach Cieszkowa. Za mąż za swojego kuzyna, Michała Antoniego Sapiehę, wyszła dość wcześnie, bo mając lat 18. Nie był to związek udany. Doszedł do tego fakt bliskiego pokrewieństwa (przy braku kościelnej dyspensy) i ślub, którego udzielił oficjał gnieźnieński, Aleksander Gorzeński, a nie proboszcz rodzinnej parafii panny młodej,co w konsekwencji stało się podstawą do późniejszego stwierdzenia nieważności zawartego związku.  Orzeczenie w tej sprawie wydał Sąd Biskupi w Poznaniu 18 września 1743 roku. Wydarzenie to zapewne poruszyło ówczesne „wyższe sfery”, lecz prawdziwy szok przyszedł w dwa lata później, gdy Księżna Katarzyna  pojęła za męża „potajemnie acz godziwie” swego kamerdynera Wojciecha Pawła Żywnego, z pochodzenia Czecha. Do wywołanego tym małżeństwem skandalu doszły problemy związane z rodzinnymi sporami o majątek po matce. Mając dość nieznośnej atmosfery i nie widząc możliwości uzyskania szlachectwa dla męża w Rzeczypospolitej, Katarzyna Sapieha kupiła w 1745 roku dobra cieszkowskie (ówczesny Freyhan) i przeniosła się wraz z Żywnym w granice cesarstwa Habsburgów.  Tu zamieszkała w nieistniejącym już dzisiaj pałacu Maltzanów. Warto nadmienić, iż w połowie XVII wieku Cieszków zamieszkiwała głownie ludność niemieckojęzyczna w zdecydowanej mierze wyznająca luteranizm. Chcąc sobie zjednać nowych poddanych księżna pomogła im w budowie nowego zboru, gdyż istniejąca wcześniej drewniana kaplica uległa zniszczeniu. Zaskarbiła sobie tym wdzięczność miejscowych, a nowy kościół zaczęto nazywać „Katherinekirche”- „kościół Katarzyny”. Sapieżyna okazała się utalentowaną administratorką,. Cieszków pod jej rządami rozwijał się dynamicznie, co dostrzegł nawet niechętny Polakom Fryderyk II, w wyniku wygranej wojny z Austrią,  nowy pan Śląska. Nie mogąc liczyć na pochówek w grobowcu Opalińskich i Sapiehów w Radlinie, a przy tym chcąc zadośćuczynić własnym potrzebom religijnym i podkreślić rangę rodu, Katarzyna Ludwika postanowiła wybudować nowy, tym razem katolicki Kościół - swoje przyszłe mauzoleum. Kamień węgielny pod świątynię wmurowano w dzień świętej Katarzyny Aleksandryjskiej, 25 listopada 1753 roku, co upamiętnia napis na zachowanej kielni, którą się Księżna posłużyła. Udało się jej też uzyskać od cesarzowej Marii Teresy tytuł, szlachecki dla męża. Miał się odtąd nazywać „Von Adelstein und Lilienhoff”. Szlachectwo potwierdził też w 1763 król pruski. O prawne uznanie poczętych w związku z Żywnym dzieci Księżna musiała jednak zabiegać aż do 1775 roku. Katarzyna Ludwika Sapieha zmarła w 1779 roku w Lilikowie. Jej pogrzeb odbył się w ufundowanym przez nią późnobarokowym kościele w Cieszkowie 2 marca 1779 roku. Spoczęła odziana w tercjarski habit, a jej ciało uległo mumifikacji. Katarzyna Sapieha to postać nietuzinkowa. Pani z wielkiego rodu, obdarzona silnym charakterem, potrafiła w imię miłości przeciwstawić się uprzedzeniom i niechęci współczesnych. Sprawy ojczyzny były dla niej bliskie, czemu dowód dała choćby w 1768 roku udzielając schronienia i wsparcia konfederatom barskim. Zapisała się w pamięci poddanych jako troskliwa i tolerancyjna pani, a jej legenda długo przetrwała w pamięci potomnych. W autentyczny sposób jej osoba łączy kulturowa złożoność tych ziem, a dzisiejszym mieszkańcom Cieszkowa daje przepustkę do jego historii.